Η παρούσα μελέτη αφορά στο επαγγελματικό περίγραμμα του/της «Στελέχους των Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού -οινοτουρισμου, αγροτουρισμού και αλιευτικού τουρισμού». Το Στέλεχος Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού μπορεί να εργασθεί είτε ως αυτοαπασχολούμενος, είτε με εξαρτημένη σχέση εργασίας για τη διοργάνωση δραστηριοτήτων εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Στο πλαίσιο αυτό αναλαμβάνει το σχεδιασμό διαδρομών και δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού, την οργάνωση και την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων εναλλακτικού τουρισμού.

Η αναζήτηση από τους τουρίστες εναλλακτικών τουριστικών δραστηριοτήτων παρουσιάζει, τα τελευταία χρόνια, αυξητικές τάσεις. Η Ελλάδα με την ποικιλομορφία των φυσικών και πολιτισμικών πόρων που διαθέτει, μπορεί να προσφέρει στους επισκέπτες εναλλακτικές μορφές τουρισμού.

Ο σχεδιασμός διαδρομών και η υλοποίηση δραστηριοτήτων και εναλλακτικού τουρισμού απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό, με ικανότητες και εμπειρία και σημαντικές οργανωτικές και επικοινωνιακές δεξιότητες.

The present study concerns the occupational profile of the “Alternative Forms of Tourism Executive”. The Alternative Forms of Tourism Executive can work either as self-employed or as an employee for organizing activities related to alternative forms of tourism. In this context, they undertake the design of routes and activities related to alternative tourism, as well as the organization and implementation of such activities.

In recent years, there has been an increasing trend in tourists seeking alternative tourism activities. Greece, with its diversity of natural and cultural resources, can offer visitors a variety of alternative forms of tourism.

The design of routes and the implementation of activities related to alternative tourism require specialized personnel with skills, experience, and significant organizational and communication skills.

Η παρούσα μελέτη περιλαμβάνει το επαγγελματικό περίγραμμα και το πλαίσιο εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης για το επάγγελμα «Στέλεχος των Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού – οινοτουρισμου, αγροτουρισμού και αλιευτικού τουρισμού».

Το επαγγελματικό περίγραμμα συνιστά μια κωδικοποιημένη αποτύπωση του περιεχομένου του επαγγέλματος, καθώς και των απαιτούμενων για την άσκησή του προσόντων, όπως ορίζονται στην υπ΄ αριθμ. 110988 ΚΥΑ (ΦΕΚ 566/8.5.06) με περιεχόμενο «Πιστοποίηση Επαγγελματικών Περιγραμμάτων». Αντίστοιχα, το πλαίσιο εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης αξιοποιεί στο ακέραιο την «πρώτη ύλη» του επαγγελματικού περιγράμματος και διατυπώνει τις ελάχιστες βασικές προδιαγραφές που προηγούνται του κάθε εκπαιδευτικού σχεδιασμού, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα θεσμικά του χαρακτηριστικά.

Η δομή, το περιεχόμενο και ο τρόπος παρουσίασης της μελέτης, δίνει τη δυνατότητα αξιοποίησής της από πολλαπλές ομάδες απεύθυνσης, εξυπηρετώντας διαφορετικούς κάθε φορά σκοπούς.

Ειδικότερα, μπορεί να αξιοποιηθεί από:

− εργαζόμενους ή ανέργους, ως εργαλείο πληροφόρησης για το επάγγελμα ή περιγραφής και τεκμηρίωσης των γνώσεων/δεξιοτήτων/ικανοτήτων τους,
− υπηρεσίες απασχόλησης και συμβουλευτικής σταδιοδρομίας, κατά τη παροχή των υπηρεσιών τους
− φορείς εκπαίδευσης/κατάρτισης, για να προσαρμόσουν τα προγράμματά τους,
− επιχειρήσεις, για να περιγράψουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τις δεξιότητες και τα προσόντα των εργαζομένων στις σχετικές θέσεις εργασίας.

Η μελέτη ακολουθεί ένα δομημένο πρότυπο με συγκεκριμένες μεθοδολογικές προδιαγραφές που ορίζονται στις Προδιαγραφές Εκσυγχρονισμένης Μεθοδολογίας, Προτύπων και Εργαλείων Εκπόνησης Επαγγελματικών Περιγραμμάτων και Πλαισίων Προδιαγραφών Προγραμμάτων² , οι οποίες εγκρίθηκαν με την υπ’ αριθμ. ΓΔ/12832/15-04-21 Απόφαση της υπ’ αριθμ. 443ης/14-04-21 Συνεδρίασης του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Συγκεκριμένα, η μελέτη εμπεριέχει: i) την εισαγωγή, ii) τη σύνοψη του επαγγελματικού περιγράμματος, iii) την ανάλυση του επαγγελματικού περιγράμματος, iv) τη βιβλιογραφία και v) το Πλαίσιο Εκπαιδευτικών Προδιαγραφών Προγραμμάτων.

i) Η εισαγωγή προσδιορίζει αδρά το περιεχόμενο της μελέτης και τον τρόπο αξιοποίησής της.
ii) Η σύνοψη του επαγγελματικού περιγράμματος, παρουσιάζει περιληπτικά τις βασικές πληροφορίες της ανάλυσης του επαγγέλματος.
iii) Η ανάλυση του επαγγελματικού περιγράμματος περιλαμβάνει τις παρακάτω ενότητες:

• Ενότητα Α: Τίτλος και ορισμός του επαγγέλματος / ειδικότητας.
• Ενότητα Β: Ανάλυση του επαγγέλματος / ειδικότητας – «προδιαγραφές».
• Ενότητα Γ: Απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες για την άσκηση του επαγγέλματος / ειδικότητας.
• Ενότητα Δ: Προτεινόμενες διαδρομές για την απόκτηση των απαιτούμενων προσόντων.
• Ενότητα Ε: Ενδεικτικοί τρόποι αξιολόγησης των απαιτούμενων γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων.

1 Όπου στο κείμενο του επαγγελματικού περιγράμματος αναφέρεται ο όρος «Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης» ή το αρκτικόλεξο «Ι.Ε.Κ.», νοούνται οι Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης ή το αρκτικόλεξο «Σ.Α.Ε.Κ.», αντίστοιχα. Σχετ. παρ.2, άρθρο 3 του ν. 5082/2024 (Α’9)
2 Καραλής, Θ., Μαρκίδης, Κ., Βαρβιτσιώτη, Ρ., Νάτσης, Π., Καρατράσογλου, Ι., Παπαευσταθίου, Κ., Γούλας, Χ., & Λιντζέρης, Π. (2021) Μεθοδολογικές προσεγγίσεις ανάπτυξης επαγγελματικών περιγραμμάτων και πλαισίων εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων, Αθήνα: ΙΝΕ ΓΣΕΕ.

Στην Ενότητα Α καταγράφονται οι γενικότερες συνθήκες άσκησης του επαγγέλματος, οι τεχνολογικές και άλλες αλλαγές που το επηρεάζουν, οι προοπτικές του επαγγέλματος στην αγορά εργασίας και των κλάδων δραστηριότητας στους οποίους ασκείται, καθώς και οι ρυθμίσεις που ισχύουν σχετικά με την άσκησή του.

Στην Ενότητα Β αποτυπώνεται το περιεχόμενο του επαγγέλματος. Αναλύεται σε Κύριες Επαγγελματικές Λειτουργίες (ΚΕΛ1 έως ΚΕΛν), κάθε ΚΕΛ αναλύεται σε Επιμέρους Επαγγελματικές Λειτουργίες (ΕΕΛ) και κάθε ΕΕΛ σε Επαγγελματικές Εργασίες (ΕΕ). Για κάθε ΕΕΛ προσδιορίζονται τα Κριτήρια Επαγγελματικής Ανταπόκρισης (ΚΕΑ) και το Εύρος Εφαρμογής (ΕυΕ) της.

Στην Ενότητα Γ αναλύονται οι απαιτούμενες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική εκτέλεση κάθε ΕΕΛ.

Στην Ενότητα Δ καταγράφονται οι διαδρομές για την απόκτηση των απαιτούμενων προσόντων.

Στην Ενότητα Ε οι ενδεικτικοί τρόποι αξιολόγησης των απαιτούμενων γνώσεων και δεξιοτήτων.

iv) Στη βιβλιογραφία παρατίθενται βιβλία, άρθρα κ.λπ. πάνω στα οποία στηρίζεται η συγγραφή των ενοτήτων του επαγγελματικού περιγράμματος ενώ, παράλληλα, συνιστούν προτάσεις για περαιτέρω μελέτη και εμβάθυνση στο αντικείμενο ή στο επάγγελμα.

Για την ανάπτυξη της παρούσας μελέτης συστάθηκε ομάδα εργασίας στην οποία συμμετείχαν η Πολυξένη Γ. Μοίρα (συγγραφέας), ο κος Στέφανος Σιδηρόπουλος (εμπειρογνώμονας-εκπρόσωπος αντιπροσωπευτικής εργοδοτικής οργάνωσης, εν προκειμένω του ΙΝΣΕΤΕ), η κα Ζαχαρία Κακλέα (εμπειρογνώμονας-εκπρόσωπος αντιπροσωπευτικής οργάνωσης εργαζομένων, εν προκειμένω της ΓΣΕΕ), η κα Αθηνά Παπαγεωργίου και η κα Μαρία Αποστόλα (εμπειρογνώμονες επαγγέλματος) και ο κος Αθανάσιος Δερμετζόπουλος (σύμβουλος επαγγελματικού περιγράμματος).

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ

Το στέλεχος εναλλακτικών μορφών τουρισμού αναλαμβάνει ως αυτοαπασχολούμενος, είτε ως απασχολούμενος με εξαρτημένη σχέση εργασίας τη διοργάνωση δραστηριοτήτων των εν λόγω εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Ειδικότερα, μπορεί να αναλάβει τη διοργάνωση και προώθηση αγροτουριστικών, οινοτουριστικών δραστηριοτήτων και δραστηριοτήτων αλιευτικού τουρισμού.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

− Τουριστικό γραφείο
− Αυτοαπασχόληση
− Επισκέψιμα Οινοποιεία
− Αγροτουριστική Επιχείρηση
− Επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται με βασικό αντικείμενο τον αλιευτικό τουρισμό
− Επιχείρηση καταλυμάτων

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ

Για την άσκηση του επαγγέλματος, δεν απαιτείται ειδική άδεια εργασίας.

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ

³ Στην παρούσα μελέτη η φράση [«Στέλεχος Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού»] αναφέρεται και στα δύο φύλα. Το αρσενικό γραμματικό γένος χρησιμοποιείται για καθαρά πρακτικούς λόγους.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

− Σύνδεσμος Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων Ελλάδος (HATTA)
− Γενική Πανελλαδική Ομοσπονδία Επιχειρήσεων Τουρισμού (ΓΕΠΟΕΤ)
− Ομοσπονδία Ελληνικών Συνδέσμων Γραφείων Ταξιδίων και Τουρισμού (FED HATTA)
− Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εργαζομένων στη Ναυτιλία και Τουρισμό (ΠΑ.ΣΕ.Ν.Τ.)
− Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων (ΠΟΞ)
− Συνομοσπονδία Επιχειρηματιών Τουριστικών Καταλυμάτων Ελλάδος (ΣΕΤΚΕ)
− Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στον Επισιτισμό-Τουρισμό (ΠΟΕΕΤ)
− Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ)
− Σωματεία ιδιωτικών υπαλλήλων
− Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων Υπαίθριων Δραστηριοτήτων Αναψυχής (ΣΕΤΕΥΔΑ)

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ

− Σχεδιασμός διαδρομών και δραστηριοτήτων οινοτουρισμου, αγροτουρισμού και αλιευτικού τουρισμού
− Οργάνωση και προετοιμασία δραστηριοτήτων οινοτουρισμου, αγροτουρισμού και αλιευτικού τουρισμού
− Πραγματοποίηση δραστηριοτήτων οινοτουρισμου, αγροτουρισμού και αλιευτικού τουρισμού

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ

− Αγγλική γλώσσα
− Αγγλική τουριστική ορολογία
− Αρχές επιχειρησιακής επικοινωνίας
− Αρχές οικονομικών διαπραγματεύσεων και σύναψης συμφωνιών
− Αρχές οργάνωσης και λειτουργίας τουριστικού γραφείου
− Εισαγωγή στον τουρισμό
− Βασικές αρχές Τουριστικής Νομοθεσίας
− Βασικές αρχές διαφήμισης και μάρκετινγκ
− Βασικές γνώσεις πληροφορικής
− Βασικές γνώσεις σχεδιασμού ημερήσιου προγράμματος εκδρομής/περιήγησης
− Βασικές γνώσεις σχεδιασμού τουριστικής διαδρομής
− Διαχείριση κρίσεων
− Οργάνωση και λειτουργία τουριστικού γραφείου
− Σύνταξη και διανομή ερωτηματολογίων ικανοποίησης πελατών
− Τουριστική Γεωγραφία της Ελλάδας

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

− Βασικές δεξιότητες ανθρώπινης επικοινωνίας
− Γνώση απαραίτητου λογισμικού που είναι αναγκαίο για την παρακολούθηση και διαχείριση μοντέλων αυτόνομης περιήγησης (selfguided tours) και επαυξημένης πραγματικότητας (AR)
− Δημιουργία εγγράφων, φακέλων, αλληλογραφίας (emails, συμβάσεις, κ.λπ.)
− Διαχείριση μέσων κοινωνικής δικτύωσης (LinkedIn, Facebook, Instagram, Twitter, κ.ά.).
− Εφαρμογή επιχειρησιακής επικοινωνίας με συνεργάτες εντός και εκτός της επιχείρησης.
− Παρακολούθηση και διαχείριση μοντέλων αυτόνομης περιήγησης (self-guided tours) και επαυξημένης πραγματικότητας (AR)
− Χρήση διαδικτυακών πλατφορμών
− Χρήση εφαρμογών σε έξυπνα κινητά, tablet και web browsers
− Έλεγχος παραστατικών
− Σύνταξη απολογισμού εκδήλωσης