Η παρούσα μελέτη αφορά στο επαγγελματικό περίγραμμα του/της «Μηχανικού Σκηνής». Μέσω της διερεύνησης του σχετικού νομικού, θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου, διερευνάται το εργασιακό και επιχειρηματικό καθεστώς του επαγγέλματος και αναδεικνύονται οι περιορισμοί και οι προοπτικές του στο μέλλον.

Παρουσιάζεται μία σύντομη αναφορά στην ιστορική πορεία του επαγγέλματος και η εξέλιξή του στον χρόνο, σε σχέση με τους παράγοντες που το επηρέασαν. Στο κύριο μέρος του επαγγελματικού περιγράμματος, αναλύεται το επαγγελματικό προφίλ του/της Μηχανικού Σκηνής, με αναφορά στις κεντρικές επαγγελματικές λειτουργίες του. Μέσα από τη λεπτομερή περιγραφή των εργασιών που εκτελεί o/η Μηχανικός Σκηνής, καταγράφονται οι επιμέρους επαγγελματικές λειτουργίες του επαγγέλματος και, βάσει αυτών, ορίζονται τα κριτήρια επαγγελματικής ανταπόκρισης, το εύρος εφαρμογής τους και οι ιδιαίτερες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που απαιτούνται κατά περίπτωση για την επίτευξη των στόχων του επαγγέλματος. Τέλος, εξετάζονται οι υφιστάμενες εκπαιδευτικές διαδρομές για την απόκτηση του πλαισίου προσόντων του επαγγέλματος και προτείνονται νέες εκπαιδευτικές διαδρομές, αξιολογώντας τα νέα δεδομένα της αγοράς, καθώς και τρόποι για την αξιολόγηση των εν λόγω προσόντων, ακολουθώντας το πνεύμα του εθνικού και διεθνούς πλαισίου πιστοποίησης προσόντων και επαγγελματικού προσανατολισμού.

Οι παραπάνω πληροφορίες επαγγέλματος αποκτήθηκαν μέσα από, βιβλιογραφική έρευνα, στοιχεία που συλλέχθηκαν από εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς, συνεντεύξεις με επαγγελματίες, νόμους και εκπαιδευτικά περιγράμματα.

The present study concerns the occupational profile of the “Stage Engineer”. Through the research of the relevant legal, institutional and regulatory framework, the labor and business status of the profession is considered and its limitations and future prospects are highlighted.

A brief reference is presented to the historical course of the profession and its evolution over time, in relation to the factors that influenced it. In the main part of the professional outline, the professional profile of the Stage Engineer is analyzed, with reference to its central professional functions. Through the detailed description of the tasks performed by the Stage Engineer, the individual professional functions of his/her profession are recorded and, based on them, the professional response criteria, their scope of application and the special knowledge, skills and abilities required in each case are defined for achieving the targets of the profession. Finally, the existing educational pathways for obtaining the qualification framework of the profession are examined and new educational pathways are proposed, evaluating the new market data, as well as ways to evaluate said qualifications, following the spirit of the national and international qualification certification framework and professional orientation.

The above-described information was obtained through literature research, data collected from national and international organizations, interviews with professionals, laws and educational outlines

Η παρούσα μελέτη περιλαμβάνει το επαγγελματικό περίγραμμα και το πλαίσιο εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης για το επάγγελμα του/της «Μηχανικού Σκηνής».

Το επαγγελματικό περίγραμμα συνιστά μια κωδικοποιημένη αποτύπωση του περιεχομένου του επαγγέλματος, καθώς και των απαιτούμενων για την άσκησή του προσόντων, όπως ορίζονται στην υπ΄αριθμ. 110988 ΚΥΑ (ΦΕΚ 566/8.5.06) με περιεχόμενο «Πιστοποίηση Επαγγελματικών Περιγραμμάτων». Αντίστοιχα, το πλαίσιο εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης αξιοποιεί στο ακέραιο την «πρώτη ύλη» του επαγγελματικού περιγράμματος και διατυπώνει τις ελάχιστες βασικές προδιαγραφές που προηγούνται του κάθε εκπαιδευτικού σχεδιασμού, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα θεσμικά του χαρακτηριστικά.

Η δομή, το περιεχόμενο και ο τρόπος παρουσίασης της μελέτης, δίνει τη δυνατότητα αξιοποίησής της από πολλαπλές ομάδες απεύθυνσης, εξυπηρετώντας διαφορετικούς κάθε φορά σκοπούς.

Ειδικότερα, μπορεί να αξιοποιηθεί από:

− εργαζόμενους ή ανέργους, ως εργαλείο πληροφόρησης για το επάγγελμα ή περιγραφής και τεκμηρίωσης των γνώσεων/δεξιοτήτων/ικανοτήτων τους,
− υπηρεσίες απασχόλησης και συμβουλευτικής σταδιοδρομίας, κατά τη παροχή των υπηρεσιών τους
− φορείς εκπαίδευσης/κατάρτισης, για να προσαρμόσουν τα προγράμματά τους,
− επιχειρήσεις, για να περιγράψουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τις δεξιότητες και τα προσόντα των εργαζομένων στις σχετικές θέσεις εργασίας.

Η μελέτη ακολουθεί ένα δομημένο πρότυπο με συγκεκριμένες μεθοδολογικές προδιαγραφές που ορίζονται στις Προδιαγραφές Εκσυγχρονισμένης Μεθοδολογίας, Προτύπων και Εργαλείων Εκπόνησης Επαγγελματικών Περιγραμμάτων και Πλαισίων Προδιαγραφών Προγραμμάτων² , οι οποίες εγκρίθηκαν με την υπ’ αριθμ. ΓΔ/12832/15-04-21 Απόφαση της υπ’ αριθμ. 443ης/14-04-21 Συνεδρίασης του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Συγκεκριμένα, η μελέτη εμπεριέχει: i) την εισαγωγή, ii) τη σύνοψη του επαγγελματικού περιγράμματος, iii) την ανάλυση του επαγγελματικού περιγράμματος, iv) τη βιβλιογραφία και v) το Πλαίσιο Εκπαιδευτικών Προδιαγραφών Προγραμμάτων.

i) Η εισαγωγή προσδιορίζει αδρά το περιεχόμενο της μελέτης και τον τρόπο αξιοποίησής της.

ii) Η σύνοψη του επαγγελματικού περιγράμματος, παρουσιάζει περιληπτικά τις βασικές πληροφορίες της ανάλυσης του επαγγέλματος.

iii) Η ανάλυση του επαγγελματικού περιγράμματος περιλαμβάνει τις παρακάτω ενότητες:

1 Όπου στο κείμενο του επαγγελματικού περιγράμματος αναφέρεται ο όρος «Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης» ή το αρκτικόλεξο «Ι.Ε.Κ.», νοούνται οι Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης ή το αρκτικόλεξο «Σ.Α.Ε.Κ.», αντίστοιχα. Σχετ. παρ.2, άρθρο 3 του ν. 5082/2024 (Α’9 2 Καραλής, Θ., Μαρκίδης, Κ., Βαρβιτσιώτη, Ρ., Νάτσης, Π., Καρατράσογλου, Ι., Παπαευσταθίου, Κ., Γούλας, Χ., & Λιντζέρης, Π. (2021) Μεθοδολογικές προσεγγίσεις ανάπτυξης επαγγελματικών περιγραμμάτων και πλαισίων εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων, Αθήνα: ΙΝΕ ΓΣΕΕ.

• Ενότητα Α: Τίτλος και ορισμός του επαγγέλματος / ειδικότητας.
• Ενότητα Β: Ανάλυση του επαγγέλματος / ειδικότητας – «προδιαγραφές».
• Ενότητα Γ: Απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες για την άσκηση του επαγγέλματος / ειδικότητας.
• Ενότητα Δ: Προτεινόμενες διαδρομές για την απόκτηση των απαιτούμενων προσόντων.
• Ενότητα Ε: Ενδεικτικοί τρόποι αξιολόγησης των απαιτούμενων γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων.

Στην Ενότητα Α καταγράφονται οι γενικότερες συνθήκες άσκησης του επαγγέλματος, οι τεχνολογικές και άλλες αλλαγές που το επηρεάζουν, οι προοπτικές του επαγγέλματος στην αγορά εργασίας και των κλάδων δραστηριότητας στους οποίους ασκείται, καθώς και οι ρυθμίσεις που ισχύουν σχετικά με την άσκησή του.

Στην Ενότητα Β αποτυπώνεται το περιεχόμενο του επαγγέλματος. Αναλύεται σε Κύριες Επαγγελματικές Λειτουργίες (ΚΕΛ1 έως ΚΕΛν), κάθε ΚΕΛ αναλύεται σε Επιμέρους Επαγγελματικές Λειτουργίες (ΕΕΛ) και κάθε ΕΕΛ σε Επαγγελματικές Εργασίες (ΕΕ). Για κάθε ΕΕΛ προσδιορίζονται τα Κριτήρια Επαγγελματικής Ανταπόκρισης (ΚΕΑ) και το Εύρος Εφαρμογής (ΕυΕ) της.

Στην Ενότητα Γ αναλύονται οι απαιτούμενες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική εκτέλεση κάθε ΕΕΛ.

Στην Ενότητα Δ καταγράφονται οι διαδρομές για την απόκτηση των απαιτούμενων προσόντων.

Στην Ενότητα Ε οι ενδεικτικοί τρόποι αξιολόγησης των απαιτούμενων γνώσεων και δεξιοτήτων.

iv) Στη βιβλιογραφία παρατίθενται βιβλία, άρθρα κ.λπ. πάνω στα οποία στηρίζεται η συγγραφή των ενοτήτων του επαγγελματικού περιγράμματος ενώ, παράλληλα, συνιστούν προτάσεις για περαιτέρω μελέτη και εμβάθυνση στο αντικείμενο ή στο επάγγελμα.

Για την ανάπτυξη της παρούσας μελέτης συστάθηκε ομάδα εργασίας στην οποία συμμετείχαν οι κ.κ Δημητροπούλου Παρασκευή (συγγραφέας), Ματσιώρης Παναγιώτης (εμπειρογνώμονας-εκπρόσωπος αντιπροσωπευτικής οργάνωσης εργαζομένων, εν προκειμένω της ΓΣΕΕ), Καραγιάννη Σοφία (εμπειρογνώμονας-εκπρόσωπος αντιπροσωπευτικής εργοδοτικής οργάνωσης, εν προκειμένω της
ΕΣΕΕ), Καράνταη Νικολέτα, Σταυρίδου Ελισάβετ (εμπειρογνώμονες επαγγέλματος) και Ιωάννης Κουτσονίκος (σύμβουλος επαγγελματικού περιγράμματος).

Η τελική σύνθεση του Επαγγελματικού Περιγράμματος πραγματοποιήθηκε από τον συγγραφέα, υπό την επιστημονική εποπτεία και τον συντονισμό των επιστημονικών στελεχών του ΙΝΕ ΓΣΕΕ Καρατράσογλου Ιάκωβος, Βαρβιτσιώτη Ρένα, Νάτσης Παναγιώτης

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ

Ο/Η Μηχανικός Σκηνής χειρίζεται τα σκηνικά και όλα τα μηχανικά στοιχεία της σκηνής σε μια παράσταση. Είναι ο/η τεχνικός που ασχολείται με τη συναρμολόγηση και τοποθέτηση των σκηνικών της παράστασης του θεάτρου-όπερας-χορού-συναυλιώνεκδηλώσεων. Φροντίζει για την προετοιμασία, εγκατάσταση, αποθήκευση και λειτουργία όλων των μηχανικών μερών των σκηνικών στις πρόβες και τις παραστάσεις. Έχει την ευθύνη και την επίβλεψη για τη λειτουργία (αλλαγή, συντήρηση σκηνικών, αυλαία κ.λπ.) και την ασφάλεια της σκηνής κατά τις θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες κ.ά.). Ο/Η Μηχανικός Σκηνής προετοιμάζει, εκτελεί και ρυθμίζει χειροκίνητα το σύστημα μετακίνησης σκηνικών στοιχείων και ιπτάμενων συστημάτων (flying bar). Χρησιμοποιεί σχέδια και οδηγίες του σκηνογράφου ή κατασκευαστή των σκηνικών και προβαίνει σε τεχνικούς υπολογισμούς. Οργανώνει τη μεταφορά και αποθήκευση όλων των μηχανημάτων στην περιοδεία. Επιμελείται την ασφαλή λειτουργία της σκηνής και ακολουθεί όλες τις διαδικασίες ασφάλειας που απαιτούνται για την εγγύηση της προστασίας του κοινού και των εργαζομένων στο θέαμα. Διασφαλίζει την υψηλή ποιότητα του θεάματος σε ένα περιβάλλον ασφαλές για το κοινό και τους εργαζόμενους. Διαχειρίζεται την καλλιτεχνική ή δημιουργική ιδέα, σε αλληλεπίδραση με τον σκηνογράφο, τον σκηνοθέτη, τους τεχνικούς των άλλων ειδικοτήτων (φωτιστές – ηχολήπτες, stage manager κ.ά.) όσο και με τους ερμηνευτές (ηθοποιούς, χορευτές, τραγουδιστές).

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

− Θεατρικές επιχειρήσεις και μη κερδοσκοπικά θέατρα.
− Κρατικά και Δημοτικά θέατρα, Λυρική Σκηνή.
− Μουσικές εκδηλώσεις, όπου οι ανάγκες για θεαματική σκηνογραφία είναι αυξημένες.
− Εταιρείες παραγωγής διαφημιστικών προϊόντων.
− Βιομηχανία τηλεόρασης και κινηματογράφου. Αν και επικεντρώνονται κυρίως σε ζωντανές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, οι μηχανικοί σκηνής μπορούν επίσης να βρουν ευκαιρίες στη βιομηχανία της τηλεόρασης και του κινηματογράφου.
− Εταιρείες παραγωγής εκδηλώσεων που ειδικεύονται στη διοργάνωση εκδηλώσεων μεγάλης κλίμακας.
− Εκπαιδευτικά ιδρύματα. Τα κολέγια, τα πανεπιστήμια και οι σχολές παραστατικών τεχνών έχουν συχνά τα δικά τους θέατρα ή χώρους παραστάσεων όπου μπορούν να εργαστούν μηχανικοί σκηνής.
− Νέοι Χώροι πολιτισμού χρηματοδοτούμενοι από ΕΣΠΑ.
− Διεθνείς εταιρίες (όπως η showforce) οι οποίες διαθέτουν παγκόσμια Βάση Δεδομένων Τεχνικού Προσωπικού, μέσα από την οποία προσλαμβάνουν Τεχνικούς ανάλογα με τα προσόντα που χρειάζονται για κάθε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, προκειμένου να ολοκληρωθούν τεχνικά πολιτιστικά και εταιρικά έργα ανά τον κόσμο.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ

Το επάγγελμα δεν έχει ρυθμιστεί ακόμα, κατά συνέπεια ασκείται ελεύθερα.

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ

Προτεινόμενες Διαδρομές

³ Στην παρούσα μελέτη η φράση «Μηχανικός Σκηνής» αναφέρεται και στα δύο φύλα. Το αρσενικό γραμματικό γένος χρησιμοποιείται για καθαρά πρακτικούς λόγους.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Συνδικαλιστικοί φορείς εργαζομένων
− Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος (Π.Ο.Θ.Α.)
− Σωματείο Τεχνικών Θεάτρου (έτος ίδρυσης 1917, ανενεργό επί του παρόντος)
− Σωματείο Ελλήνων Τεχνικών Θεάτρου
− Σωματείο Τεχνικών Αυτοαπασχολούμενων σε ζωντανές Οπτικοακουστικές Εκδηλώσεις
− Σύλλογος Εργαζομένων στο Θέαμα (ΣΕΘ)
− Πανελλήνια Ένωση Ελληνικού Θεάτρου (ΠΕΕΘ) Συνδικαλιστικοί φορείς εργοδοτών
− Ένωση Θεατρικών Παραγωγών (ΕΝ.ΘΕ.ΠΑ.)

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ

− Προετοιμάζει και εγκαθιστά τα σκηνικά στον χώρο του θεάματος
− Εγκαθιστά και προγραμματίζει τον χειροκίνητο, μηχανικό ή/και ηλεκτρονικό εξοπλισμό της σκηνής
− Λειτουργεί τα συστήματα της σκηνής και φροντίζει την προστασία των εργαζομένων και των θεατών
− Οργανώνει τη μεταφορά των σκηνικών στην περιοδεία του θιάσου
− Διασφαλίζει την εγκατάσταση και αποθήκευση του εξοπλισμού της περιοδείας

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ

− Βασικές αρχές ελέγχου και συντήρησης αυτοματοποιημένων συστημάτων κίνησης των σκηνικών
− Έλεγχος, συντήρηση και εγκατάσταση σκηνικών
− Επαγγελματική ορολογία (ελληνική και αγγλική)
− Βασικές αρχές μηχανικής και μηχανολογίας
− Βασικές αρχές σχεδίασης
− Βασικές αρχές Σκηνογραφίας
− Βασικές αρχές Σκηνοθεσίας
− Θεσμικό πλαίσιο υγείας και ασφάλειας στον χώρο εργασίας
− Είδη και προδιαγραφές μηχανικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού
− Αρχές ελέγχου και συντήρησης μηχανικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού
− Πρωτόκολλα υγείας και ασφάλειας στον χώρο εργασίας
− Προδιαγραφές μηχανικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού
− Αυτοματοποιημένα συστήματα κίνησης των σκηνικών
− Βασικές αρχές λειτουργίας και συντήρησης του μηχανικού ή ηλεκτρονικού εξοπλισμού
− Σύνταξη υπηρεσιακών εγγράφων
− Σύνταξη δελτίων αποστολής

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

− Χρήση αυτοματοποιημένων συστημάτων κίνησης των σκηνικών
− Συναρμολόγηση/αποσυναρμολόγηση των σκηνικών
− Χρήση εργαλείων μέτρησης και συναρμολόγησης των σκηνικών
− Χρήση μέσων ανύψωσης σκηνικών
− Χρήση μηχανισμών αλλαγής σκηνικών
− Χρήση ηλεκτρολογικού εξοπλισμού
− Εφαρμογή εργονομικών αρχών κατά την εγκατάσταση των σκηνικών
− Αξιολόγηση της κατάστασης των σκηνικών
− Επισκευή και αντικατάσταση σκηνικών στοιχείων
− Σύνταξη και ενημέρωση του εβδομαδιαίου προγράμματος εργασιών
− Εφαρμογή προτύπων υγείας και ασφάλειας κατά την εγκατάσταση ηλεκτρονικού εξοπλισμού
− Χειρισμός των ανυψωτικών και λοιπών μηχανημάτων
− Λειτουργία μηχανικού εξοπλισμού της σκηνής
− Χρήση προγραμμάτων αυτοματισμού και ελέγχου κινούμενων μηχανημάτων
− Χρήση εγχειριδίων μηχανικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού
− Εφαρμογή τεχνικών αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας του μηχανικού εξοπλισμού
− Εφαρμογή κανονισμών και κωδίκων υγείας και ασφάλειας του χώρου
− Εγκατάσταση και χρήση λογισμικού λειτουργίας μηχανημάτων σε υπολογιστή
− Χρήση οδηγιών λειτουργίας και συντήρησης μηχανικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού
− Χρήση ηλεκτρονικών μηχανημάτων
− Τήρηση χρονοδιαγράμματος εργασιών
− Συνεργασία και επικοινωνία με τους εμπλεκόμενους στην περιοδεία

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Επιπλέον πληροφορίες για το επάγγελμα μπορούν να αναζητηθούν στις ακόλουθες διευθύνσεις στο διαδίκτυο:
− https://www.britannica.com/art/stage-machinery
− https://www.minedu.gov.gr/texniki-ekpaideusi-2/stoixeia-epal-p-epal-ek/perigrafi-tomeon-eidikotiton/tomeas-domikon-ergon
− http://www.iep.edu.gr/el/domikon-ergon-domimenou-perivallontos-kai-arxitektonikoy-sxediasmoy
− https://www.minedu.gov.gr/texniki-ekpaideusi-2/stoixeia-epal-p-epal-ek/perigrafi-tomeon-eidikotiton/tomeas-domikon-ergon
− https://proson.eoppep.gr/el/qualifications/Details/1275
− www.potha.gr