Η παρούσα μελέτη αφορά στο επαγγελματικό περίγραμμα του/της «Φύλακα Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων».

Ο/Η Φύλακας Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων είναι ο επαγγελματίας που έχει ως κύρια ευθύνη την ασφάλεια των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς, των ατόμων (επισκεπτών και εργαζομένων), καθώς και τη φύλαξη και προστασία των αντικειμένων, των εκθεμάτων και των αρχαιολογικών ευρημάτων, που βρίσκονται στους χώρους αυτούς. Έχει ως κύριο σκοπό την επιτήρηση με σταθερές
φυλάξεις, περιπολίες και σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας και επιτήρησης χώρων, την επίβλεψη της εισόδου και της εξόδου των επισκεπτών και οχημάτων, την ασφαλή περιήγηση και παραμονή τους στους εκθεσιακούς χώρους, καθώς και τη διασφάλιση της τήρησης των κανόνων, κανονισμών και ενδεδειγμένων περιβαλλοντικών συνθηκών που έχουν θεσπιστεί για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών.

Επίσης, σημαντικός ρόλος του Φύλακα Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων είναι η πρόληψη και η διαχείριση κινδύνων, απειλών, καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και ατυχημάτων. Αυτό περιλαμβάνει την εφαρμογή ασφαλών πρακτικών, την ενημέρωση και συνεργασία με τους προϊσταμένους του και τις αρμόδιες δημόσιες αρχές, καθώς και το σχεδιασμό και εφαρμογή σχεδίων έκτακτης ανάγκης.

Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο των καθηκόντων του παρέχει υπηρεσίες υποδοχής, εξυπηρέτησης, ενημέρωσης, καθοδήγησης και πληροφόρησης των επισκεπτών των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων σχετικά με τα εκθέματα και την ιστορία τους, χωρίς να υποκαθιστά το έργο λοιπών εργαζομένων στο χώρο. Τέλος, εκτελεί και άλλα καθήκοντα που συμβάλλουν στη λειτουργία των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων. Ειδικότερα, μπορεί να απασχολείται σε πωλητήρια, βεστιάρια και εκδοτήρια εισιτηρίων εντός των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων.

Τέλος, ο/η Φύλακας Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων μπορεί να εργαστεί σε χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς τόσο του δημοσίου (Μουσεία, Αρχαιολογικοί χώροι, Μονές και Ιεροί Ναοί, Πινακοθήκες και Γλυπτοθήκες, καθώς και κάθε είδους πολιτιστικοί χώροι, εφόσον διαθέτουν και εκθεσιακούς χώρους, όπως, για παράδειγμα, βιβλιοθήκες, χώροι μουσικών ακροάσεων και άλλων θεαμάτων, αστεροσκοπεία, πλανητάρια, ενυδρεία, vivaria κ.λπ., σύμφωνα με την έννοια του μουσείου, όπως ορίζεται στο καταστατικό του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, ICOM)), όσο και του ιδιωτικού τομέα (Ιδιωτικά Μουσεία ή Πινακοθήκες, συλλογές έργων τέχνης οργανισμών, τραπεζών ή άλλων ιδιωτικών πολιτιστικών φορέων).

The present study concerns the occupational profile of the “Museums and Archaeological Sites Guard”.

The Museums and Archaeological Sites Guard is the professional responsible for the security of cultural heritage sites, individuals (visitors and employees) and the protection of objects, exhibits and archaeological findings within these sites. Their primary purpose is to ensure surveillance through static guarding and patrols, modern electronic security and surveillance systems and monitoring of entrances and exits for visitors and vehicles. They also ensure their safe navigation and stay within exhibition areas while enforcing compliance with rules, regulations and appropriate environmental conditions established for the protection of cultural assets.

Furthermore, a significant role of the Museums and Archaeological Sites Guard is the prevention and risk management, including threats, emergencies and accidents. This involves implementing safe practices, informing and cooperating with his supervisors and responsible public authorities and designing and implementing emergency plans.

In addition to their primary responsibilities, the Museums and Archaeological Sites Guard provides reception and support services, guidance and information services to visitors to museums and archaeological sites about exhibits and their history, without replacing the work of other employees in the field. In particular, he/she can be employed in sales offices, cloakrooms and ticket offices within museums and archaeological sites.

Finally, the Museums and Archaeological Sites Guard can work in cultural heritage spaces, both in the public sector (Museums, Archaeological Sites, Monasteries and Holy Temples, Art Galleries and Sculpture Galleries, as well as various cultural spaces with exhibition areas, such as libraries, music listening rooms and other attractions, planetariums, aquariums, vivaria, etc., in accordance with the definition of museum as outlined by the International Council of Museums, ICOM), as well as in the private sector (Private Museums or Galleries, art collection organizations, banks, or other private cultural entities)

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ
Ο φύλακας μουσείων και αρχαιολογικών χώρων είναι ο επαγγελματίας που έχει ως κύρια ευθύνη την ασφάλεια των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς, των ατόμων (επισκεπτών και εργαζομένων), καθώς και τη φύλαξη και προστασία των αντικειμένων, των εκθεμάτων και των αρχαιολογικών ευρημάτων, που βρίσκονται στους χώρους αυτούς. Έχει ως κύριο σκοπό την επιτήρηση με σταθερές φυλάξεις, περιπολίες και σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας και επιτήρησης χώρων, την επίβλεψη της εισόδου και της εξόδου των επισκεπτών και οχημάτων, την ασφαλή περιήγηση και παραμονή τους στους εκθεσιακούς χώρους, καθώς και τη διασφάλιση της τήρησης των κανόνων, κανονισμών και ενδεδειγμένων περιβαλλοντικών συνθηκών που έχουν θεσπιστεί για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών.

Ένας σημαντικός ρόλος του φύλακα μουσείων και αρχαιολογικών χώρων είναι η πρόληψη και η διαχείριση κινδύνων, απειλών, καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και ατυχημάτων. Αυτό περιλαμβάνει την εφαρμογή ασφαλών πρακτικών, την ενημέρωση και συνεργασία με τους προϊσταμένους του και τις αρμόδιες δημόσιες αρχές, καθώς και το σχεδιασμό και εφαρμογή σχεδίων έκτακτης ανάγκης.

Στο πλαίσιο των καθηκόντων του παρέχει υπηρεσίες υποδοχής, εξυπηρέτησης, ενημέρωσης, καθοδήγησης και πληροφόρησης των επισκεπτών των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων σχετικά με τα εκθέματα και την ιστορία τους, χωρίς να υποκαθιστά το έργο λοιπών εργαζομένων στο χώρο. Τέλος, εκτελεί και άλλα καθήκοντα που συμβάλλουν στη λειτουργία των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων. Ειδικότερα, μπορεί να απασχολείται σε πωλητήρια, βεστιάρια και εκδοτήρια εισιτηρίων εντός των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων.

Συμπερασματικά, ο φύλακας μουσείων και αρχαιολογικών χώρων αναλαμβάνει έναν κρίσιμο ρόλο στην ασφάλεια και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
− Χώροι πολιτιστικής κληρονομιάς του δημοσίου (Μουσεία, Αρχαιολογικοί χώροι, Μονές και Ιεροί Ναοί, Πινακοθήκες και Γλυπτοθήκες, καθώς και κάθε είδους πολιτιστικοί χώροι, εφόσον διαθέτουν και εκθεσιακούς χώρους, όπως, για παράδειγμα, βιβλιοθήκες, χώροι μουσικών ακροάσεων και άλλων θεαμάτων, αστεροσκοπεία, πλανητάρια, ενυδρεία, vivaria κ.λπ., σύμφωνα με την έννοια του μουσείου, όπως ορίζεται στο καταστατικό του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, ICOM))
− Χώροι πολιτιστικής κληρονομιάς του ιδιωτικού τομέα (Ιδιωτικά Μουσεία ή Πινακοθήκες, συλλογές έργων τέχνης οργανισμών, τραπεζών ή άλλων ιδιωτικών πολιτιστικών φορέων)

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ
Δεν υφίστανται.

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ
Δεν υπάρχουν υφιστάμενες διαδρομές απόκτησης των απαιτούμενων προσόντων, που να ρυθμίζουν το συγκεκριμένο επάγγελμα. Οι προτεινόμενες διαδρομές απόκτησης των απαιτούμενων προσόντων είναι:

Η τέταρτη διαδρομή είναι μια μεταβατική διάταξη και αφορά στους/στις Φύλακες Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων που ήδη έχουν
προσληφθεί

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
Οι συνδικαλιστικές ή επιστημονικές οργανώσεις που είναι σχετικές με το επάγγελμα είναι οι παρακάτω:
− Πανελλήνια Ένωση Υπαλλήλων Φυλάξεως Αρχαιοτήτων (Π.Ε.Υ.Φ.Α.) https://peyfa.gr/
− Πανελλήνιο Σωματείο Διπλωματούχων Αρχαιοφυλάκων (Π.Σ.Δ.Α.) https://arxaiofilakes.gr/
− Σύλλογος Φυλάκων Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων Νομού Ηλείας
− Σύλλογος Φυλάκων Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων Αργολίδας
− Παγκρήτια Ένωση Πτυχιούχων Αρχαιοφυλάκων (Π.Ε.Πτ.Α.)
− Πανελλήνιο Σωματείο Εκτάκτου Προσωπικού Υπουργείου Πολιτισμού (Π.Σ.Ε.Π. Υ.Π.Π.Ο.) http://psep-yppo.gr/
− Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων Ιδιωτικού Δικαίου (Π.Ο.Ε.Ι.Δ.Δ.)

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ
− Παρέχει υπηρεσίες επιτήρησης και φύλαξης των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς και προστασίας των πολιτιστικών αγαθών
− Διαχειρίζεται κινδύνους, απειλές, καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και ατυχήματα
− Παρέχει υπηρεσίες υποδοχής, εξυπηρέτησης, ενημέρωσης, καθοδήγησης και πληροφόρησης στους επισκέπτες
− Διοικεί και συντονίζει το επιχειρησιακό έργο του προσωπικού φύλαξης και εφαρμόζει εξειδικευμένα μέτρα και διαδικασίες ασφαλείας (Αρχιφύλακας)

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ
− Αγγλική επαγγελματική ορολογία
− Ατομικός εξοπλισμός, μέσα και τρόποι προστασίας
− Βασικές αρχές διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού
− Βασικές αρχές και διαδικασίες διαχείρισης συλλογών
− Βασικές αρχές συντήρησης και διατήρησης πολιτιστικής κληρονομιάς
− Διατάξεις Ποινικού Δικαίου
− Εξοπλισμός, μέσα και τρόποι προστασίας
− Ιστορία τέχνης και πολιτισμός
− Καθήκοντα αρχιφύλακα και αναπληρωτών αρχιφυλάκων
− Καθήκοντα εργασίας απασχόλησης σε εκδοτήρια εισιτηρίων, βεστιάρια, πωλητήρια και χώρους υποδοχής εντός των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων
− Καθήκοντα πόστου σταθερής φύλαξης, περιπολίας και ελέγχου πρόσβασης
− Κανόνες αυτοπροστασίας και αυτοάμυνας
− Κανόνες επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας
− Κανόνες επικοινωνίας
− Κανόνες επισκεψιμότητας και ασφαλής περιήγησης και παραμονής σε εκθεσιακούς χώρους
− Κανόνες πρώτων βοηθειών
− Κανονισμοί λειτουργίας χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς
− Κώδικας επαγγελματικής συμπεριφοράς και δεοντολογίας (εθνικοί και διεθνείς)
− Νομοθεσία που διέπει την άσκηση του επαγγέλματος
− Πρωτόκολλα/μνημόνια ενεργειών πόστων προσωπικού φύλαξης
− Πρωτόκολλα/μνημόνια ενεργειών σταθερής φύλαξης, περιπολίας και ελέγχου πρόσβασης
− Πρωτόκολλο/μνημόνιο ενεργειών αντιμετώπισης εγκληματικών περιστατικών και συμβάντων
− Πυρασφάλεια και αντιμετώπιση τεχνολογικών ατυχημάτων
− Στοιχεία Δικαίου Πολιτιστικού Περιβάλλοντος
− Στοιχεία μουσειολογίας
− Σχέδια έκτακτης ανάγκης
− Σχέδιο εκκένωσης του χώρου
− Τεχνικές επικοινωνίας και στρατηγική διαπραγματεύσεων
− Τουριστική Ψυχολογία
− Τυπικές διαδικασίες διαχείρισης και πώλησης εισιτηρίων
− Τυπικές διαδικασίες διαχείρισης κλειδιών και κωδικών των συναγερμών
− Τυπικές διαδικασίες ελέγχου και επιτήρησης συνεργείων και εξωτερικών συνεργατών
− Τυπικές διαδικασίες φύλαξης και πρόσβασης των αποθηκών
− Χειρισμός εξοπλισμού και συσκευών ελέγχου χειραποσκευών και αλληλογραφίας (συσκευές X-Ray)

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
− Έλεγχος λειτουργίας του ατομικού του εξοπλισμού
− Έλεγχος λειτουργίας του εξοπλισμού που βρίσκεται στο πόστο του
− Έλεγχος ορθής διαχείρισης εξοπλισμού και ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας και επιτήρησης χώρων
− Έλεγχος τήρησης της κείμενης νομοθεσίας
− Εποπτεία τήρησης καθηκοντολογίου, συντονισμός και αξιολόγηση του προσωπικού φύλαξης
− Εφαρμογή βασικών αρχών και τεχνικών διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού
− Εφαρμογή κανόνων επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας
− Εφαρμογή τεχνικών επικοινωνίας και διαχείρισης συγκρούσεων
− Κατάρτιση μηνιαίου προγραμματισμού εργασίας
− Κατάρτιση οδηγιών εργασίας και ανάθεση αρμοδιοτήτων στο προσωπικό φύλαξης
− Προστασία της σκηνής εγκλήματος
− Συνεχής ενημέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού φύλαξης
− Σύνταξη ποιοτικών αναφορών συμβάντων
− Συντονισμός και διαχείριση περιστατικών, συμβάντων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης που υπονομεύουν την ασφάλεια του χώρου
− Χειρισμός ασύρματων συσκευών επικοινωνίας και τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού
− Χειρισμός ηλεκτρονικών συσκευών/συστημάτων ασφαλείας και επιτήρησης χώρων
− Χειρισμός ηλεκτρονικών συσκευών/συστημάτων ελέγχου πρόσβασης
− Χειρισμός πληροφοριακών συστημάτων καταγραφής προσωπικών στοιχείων
− Χειρισμός τηλεφωνικού κέντρου
− Χρήση μέσων ατομικής προστασίας

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) λειτουργεί η ειδικότητα με τίτλο «Φύλακας Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων» (Φ.Ε.Κ. Β΄ 2661/30-05-2022).