Συχνές Ερωτήσεις
Το επαγγελματικό περίγραμμα αποτελεί την ολοκληρωμένη ανάλυση και περιγραφή ενός επαγγέλματος. Περιλαμβάνει το σύνολο των βασικών και επιμέρους επαγγελματικών λειτουργιών που συνθέτουν το αντικείμενο εργασίας ενός επαγγέλματος ή μιας ειδικότητας καθώς και τις αντίστοιχες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που απαιτούνται για την ανταπόκριση στις λειτουργίες αυτές.
Σε κάθε επαγγελματικό περίγραμμα αποτυπώνεται η συμφωνία μεταξύ εκπροσώπων εργαζομένων και εργοδοτών σχετικά με τα περιεχόμενα εργασίας, τις αρμοδιότητες, τα ισχύοντα επαγγελματικά δικαιώματα, τα κριτήρια επαγγελματικής ανταπόκρισης, το εύρος εφαρμογής, τις συνθήκες υλοποίησης ενός επαγγέλματος και τις διαδρομές απόκτησης των αναγκαίων προσόντων για την άσκηση του επαγγελματικού έργου.
Κάθε επαγγελματικό περίγραμμα συνοδεύεται από το αντίστοιχο πλαίσιο εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΠΕΠ), μέσω του οποίου επιτυγχάνεται η λειτουργική διασύνδεση των επαγγελματικών περιγραμμάτων με το περιεχόμενο και τις προδιαγραφές ποιότητας των προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Αποτελεί ένα μεθοδολογικό εργαλείο βάσει του οποίου οι επαγγελματικές λειτουργίες του Επαγγελματικού Περιγράμματος μετασχηματίζονται και συγκροτούν Ενότητες Προσδοκώμενων Μαθησιακών Αποτελεσμάτων (ΕΜΑ), (τι αναμένεται να γνωρίζει, να κατανοεί και να μπορεί να πράττει ο καταρτιζόμενος με την ολοκλήρωση μίας μαθησιακής διαδικασίας).
Οι παραπάνω Ενότητες Προσδοκώμενων Μαθησιακών Αποτελεσμάτων (ΕΜΑ) ως σύνολο, συνδυαστικά ή και αυτοτελώς, δύνανται να αποτελέσουν τη βάση ανάπτυξης Προγραμμάτων Κατάρτισης, να συμβάλλουν στη διατύπωση διδακτικών – μαθησιακών στόχων, να αναλυθούν σε εκπαιδευτικές ενότητες, ωρολόγιο πρόγραμμα, καθώς και να συνδεθούν με μικροδιαπιστευτήρια, σε όλο το φάσμα της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (αρχική και συνεχιζόμενη).Κάθε ΠΕΠ περιλαμβάνει τις εξής θεμελιώδεις ενότητες:
- Ενότητα Προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων,
- Γενική θεσμική περιγραφή των διαθέσιμων δομών εκπαίδευσης και κατάρτισης
- Γενικό προφίλ καταρτιζόμενων/εκπαιδευομένων
- Γενικό προφίλ εκπαιδευτών
Τα ΕΠ αποτελούν ενδιαφέρον για:
- Τους επαγγελματικούς φορείς- ενώσεις-σωματεία επαγγελματιών και θεσμικούς παράγοντες ως πηγή πληροφόρησης για τη διαμόρφωση των σχετικών ρυθμίσεων επαγγελματικών δικαιωμάτων, τη ρύθμιση ειδικοτήτων ή επαγγελματικής κατοχύρωσης εργαζομένων σε διάφορους κλάδους.
- Τους διαμεσολαβητές του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ), αλλά και τους διαμορφωτές πολιτικών απασχόλησης και επαγγελματικής εκπαίδευσης.
- Τους επαγγελματίες διοίκησης ανθρώπινων πόρων, τους εργοδότες αλλά και τον ΑΣΕΠ ή Οργανισμούς ως πληροφοριακό υλικό για να περιγράψουν θέσεις εργασίας, καθήκοντα και υποχρεώσεις των ειδικοτήτων που προκηρύσσονται ή προκειμένου να υπογραφούν συμβάσεις εργασίας.
- Τους εκπαιδευτικούς ή συμβούλους εκπαίδευσης και εκπαιδευτικής πολιτικής προκειμένου να αναπτύξουν ή να αναμορφώσουν εκπαιδευτικά προγράμματα σπουδών επαγγελματικής εκπαίδευσης και αρχικής επαγγελματικής.
- Τους φορείς της δια βίου μάθησης ή της συνεχιζόμενης κατάρτισης στην «τυποποίηση» των αναλυτικών προγραμμάτων συνεχιζόμενης κατάρτισης, προκειμένου να υποστηρίξουν την προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού στις νέες ανάγκες σε επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο.
- Τους φορείς πιστοποίησης και αδειοδότησης επαγγελματικών δικαιωμάτων προκειμένου να αναπτύξουν συστήματα αξιολόγησης, πιστοποίησης και αναγνώρισης πρότερης μάθησης καθώς και να οριοθετήσουν την εξεταστέα ύλη που καθορίζεται για την απόκτηση των αδειών άσκησης επαγγέλματος από τις περιφέρειες της χώρας, κατά άδεια και ιεραρχικό επίπεδο.
- Τους συμβούλους Σταδιοδρομίας και Επαγγελματικού Προσανατολισμού προκειμένου να υποστηρίξουν εκπαιδευτικές ή επαγγελματικές αποφάσεις μαθητών, ανέργων και εργαζομένων.
- Άμεσα τους γονείς, μαθητές, ανέργους και εργαζόμενους προκειμένου να πάρουν αποφάσεις για τις εκπαιδευτικές και μαθησιακές διαδρομές που μπορούν να επιλέξουν.
Με την ανάπτυξη και επικαιροποίηση των Επαγγελματικών Περιγραμμάτων και των αντίστοιχων Πλαισίων Εκπαιδευτικών Προδιαγραφών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης/κατάρτισης (ΕΕΚ) επιδιώκεται:
- η σύνδεση των προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με τα αντίστοιχα Επαγγελματικά Περιγράμματα και τα Πλαίσια Εκπαιδευτικών Προδιαγραφών προγραμμάτων ΕΕΚ,
- η περαιτέρω σύνδεση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με την αγορά εργασίας,
- η βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας καθώς και η διευκόλυνση της ένταξης των ανέργων και των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων στην απασχόληση,
- η ενίσχυση των δεξιοτήτων για την «πράσινη» και ψηφιακή μετάβαση,
- η ενίσχυση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση,
- η διασφάλιση της ποιότητας και αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης,
- η ενίσχυση της αξιοπιστίας και της ελκυστικότητας της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης,
- η διευκόλυνση παροχής υπηρεσιών Συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού,
- η διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων και η θεσμική ρύθμιση των επαγγελματικών αρμοδιοτήτων των απασχολούμενων,
- η συμβολή στην αναβάθμιση της ποιότητας της εργασίας,
- η συμβολή στη συστηματική παρακολούθηση των μεταβολών στα επαγγέλματα,η συμβολή στη διαδικασία πιστοποίησης προσόντων, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας αναγνώρισης και επικύρωσης της πρότερης μαθησιακής εμπειρίας.
Ο ρόλος του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. είναι να συντονίζει και να διασφαλίζει την ποιοτική διαδικασία ανάπτυξης και επικαιροποίησης των επαγγελματικών περιγραμμάτων και πλαισίων εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, στο πλαίσιο της συστηματοποίησης της δια βίου μάθησης, που αποσκοπεί στην κατάρτιση και επανακατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού. Μετά από εξακρίβωση της τήρησης των όρων για την ανάπτυξη ενός ΕΠ και την πληρότητα του περιεχομένου του το ΔΣ του ΕΟΠΠΕΠ προβαίνει στην πιστοποίησή του και τη δημοσιότητά του.
Οι ελάχιστες απαιτούμενες ενότητες του ΕΠ είναι:
Ενότητα Α: Τίτλος και ορισμός του Επαγγέλματος. Γενικές πληροφορίες σχετικά με το Επάγγελμα ή/και Ειδικότητα
Ενότητα Β: Ανάλυση του επαγγέλματος σε επαγγελματικές λειτουργίες και των απαραίτητων γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων για την άσκησή του
Ενότητα Δ: Επαγγελματικές και εκπαιδευτικές διαδρομές για την άσκηση του επαγγέλματος
Ενότητα Ε: Ενδεικτικοί τρόποι αξιολόγησης των απαιτούμενων γνώσεων και δεξιοτήτων
Παράρτημα: Πλαίσιο Εκπαιδευτικών Προδιαγραφών Προγραμμάτων που συνδέεται με το Επαγγελματικό Περίγραμμα (ΠΕΠ)
Η ΕΕ είναι μια διακριτή, ανεξάρτητη και «ορατή» επιμέρους ενέργεια που εκτελεί ο/η εργαζόμενος/η. Απορρέει ή προκαλείται από το εργασιακό περιβάλλον και συνεπώς αντιπροσωπεύει ένα μείγμα από διαδικασίες, μεθόδους, τεχνικές, υλικά, ανθρώπους και πληροφορίες. Πρόκειται για τη μικρότερη δυνατή ικανότητα (μονάδα) απόδοσης, έχει διακριτή αρχή και τέλος και κατευθύνεται προς την επίτευξη συγκεκριμένου εργασιακού στόχου. Συνεπώς, κάθε ΕΕ αποτελείται από ένα τουλάχιστον αυτοτελές σύνολο γνώσεων, δεξιοτήτων ή και ικανοτήτων.
Οι ΚΕΛ αφορούν τις ευρείες ενότητες δραστηριοτήτων που η άσκησή τους εκπληρώνει τον βασικό σκοπό του επαγγέλματος – όπως αυτός προσδιορίζεται και συμφωνείται από τους αρμόδιους συλλογικούς και επιστημονικούς φορείς – στη βάση του τεχνικού καταμερισμού της εργασίας των αξιών, και εν γένει της επαγγελματικής δεοντολογίας που διέπει την εκτέλεση αυτών των λειτουργιών. Οι ΚΕΛ αντιπροσωπεύουν τις γενικές περιοχές ευθύνης για ένα επάγγελμα. Παρουσιάζουν το τι πρέπει να γίνει για να επιτευχθεί ο κεντρικός σκοπός του επαγγέλματος.
Κάθε ΚΕΛ αποτελείται από αυτοτελή σύνολα ΕΕΛ, οι οποίες συνδυασμένες διαμορφώνουν τα λογικά και απαραίτητα βήματα που απαιτείται να ακολουθήσει ο/η εργαζόμενος/νη για την επιτέλεσή της.
Οι ΕΕΛ περιγράφουν μεγάλες και διακριτές περιοχές του επαγγελματικού ρόλου σε όρους εργασιακού αποτελέσματος. Είναι γενικές και όχι ειδικές περιγραφές των χαρακτηριστικών ενός επαγγέλματος και πρέπει να περιγράφουν μια συγκεκριμένη, αυτόνομη και ολοκληρωμένη περιοχή του επαγγελματικού ρόλου. Μια ΕΕΛ στοιχειοθετείται από ΕΕ, οι οποίες συνδυασμένες περιγράφουν μια ευρύτερη διακριτή περιοχή δραστηριότητας.
Τα Κριτήρια Επαγγελματικής Ανταπόκρισης είναι τα κρίσιμα εκείνα σημεία / δείκτες κάθε επαγγελματικής λειτουργίας, βάσει των οποίων θα κρίνεται αν ο εργαζόμενος / επαγγελματίας ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις απαιτήσεις της εν λόγω επαγγελματικής λειτουργίας.
Τα ΚΕΑ περιγράφουν αυτό που θα πρέπει να πραγματοποιηθεί για να επιτευχθούν τα αποτελέσματα στα οποία αναφέρονται οι ΕΕ. Σε αυτά δεν περιγράφονται συγκεκριμένα εργαλεία, εξοπλισμοί ή μέθοδοι. Επίσης δεν αναφέρονται στα καλύτερα παραδείγματα, αλλά στα ελάχιστα αποδεκτά πλαίσια για την αποτελεσματική άσκηση της ΕΕ.
Το ΕυΕ αναφέρεται στις συνθήκες, στα μέσα, στα υλικά, στο περιβάλλον εφαρμογής κ.λπ., με τα οποία ή εντός του πλαισίου των οποίων, δύναται να αναπτύσσεται εκάστη ΕΕΛ. Ειδικότερα, το ΕυΕ δύναται να περιλαμβάνει:
- Τη διοικητική ή οργανωτική δομή του επαγγέλματος και τις συνθήκες άσκησής του.
- Το εργασιακό περιβάλλον, τις συνθήκες άσκησης της εργασίας.
- Τον απαιτούμενο εξοπλισμό, τα υλικά, τα τεχνικά – τεχνολογικά μέσα.
- Τα παραγόμενα προϊόντα και τις υπηρεσίες.
- Τις μεθόδους ή τις διαδικασίες που εφαρμόζονται.
- Τους δεοντολογικούς κανόνες που ισχύουν στο συγκεκριμένο επάγγελμα, καθώς και τις θεμελιώδεις δεοντολογικές αρχές που είναι αναγκαίο να γίνονται σεβαστές κατά την άσκησή του: αρχή της αειφορίας, της βιώσιμης ανάπτυξης, του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής και της προσωπικότητας, της προστασίας των δικαιωμάτων του καταναλωτή κ.λπ.
Οι Υφιστάμενες και Προτεινόμενες μαθησιακές διαδρομές αναφέρονται στις εναλλακτικές επαγγελματικές και εκπαιδευτικές διαδρομές για την απόκτηση των απαιτούμενων γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων για την άσκηση ενός επαγγέλματος ή/και ειδικότητας. Ενδεικτικά, αποτυπώνονται τα απαιτούμενα προσόντα της τυπικής εκπαίδευσης, αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης ή/και συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, η απαραίτητη προαπαιτούμενη επαγγελματική εμπειρία για την απόκτηση των απαιτούμενων ΓΔΙ, άλλες τυπικές προϋποθέσεις άσκησης του επαγγέλματος ή/και ειδικότητας όπως άδειες.
Όταν αναφέρονται υφιστάμενες διαδρομές σημαίνει ότι για την άσκηση του επαγγέλματος υπάρχουν ισχύουσες κανονιστικές ρυθμίσεις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές διαδρομές (ρυθμισμένο επάγγελμα), οι οποίες περιγράφουν τις προϋποθέσεις για την απόκτηση επαγγελματικών αδειών και επαγγελματικών δικαιωμάτων για ένα συγκεκριμένο επάγγελμα που είναι ρυθμισμένο.
Οι «προτεινόμενες μαθησιακές διαδρομές» είναι οι εκπαιδευτικές ή επαγγελματικές που δεν προσδιορίζονται από κάποια ρυθμιστική διάταξη, αλλά καθορίζονται με βάση: α) τις απαραίτητες ΓΔΙ για την άσκηση ενός επαγγέλματος και β) λοιπές προϋποθέσεις, οι οποίες απαιτούνται προκειμένου να ανταποκριθεί ο εργαζόμενος στις προδιαγραφές του συγκεκριμένου επαγγέλματος και οι οποίες επιβεβαιώνονται από τις οργανώσεις εκπροσώπησης εργαζομένων και εργοδοτών του επαγγέλματος.
Προτεινόμενη εκπαιδευτική διαδρομή θεωρείται και αυτή η οποία περιγράφεται από έναν εκπαιδευτικό τίτλο επαγγέλματος της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης ή της αρχικής κατάρτισης, ο κάτοχος του οποίου μπορεί να ασκήσει ένα επάγγελμα με ή χωρίς επιπλέον προϋποθέσεις (π.χ. επαγγελματική εμπειρία).
Στα μη ρυθμισμένα επαγγέλματα αναφέρονται μόνο οι προτεινόμενες εκπαιδευτικές και επαγγελματικές διαδρομές.