This study concerns the occupational profile of the “Printing Technician”. It is an occupation that has been present in Europe for at least five centuries and has a great potential for growth. Despite the fact that the feeling of the general population is that the occupation is shrinking, the data presented in this study (and many more) show the opposite. It is a fact, however, that both the broader Graphic Arts Sector and the narrower Printing Sector are adapting strongly to new circumstances. It is a Sector in full transformation: digital, media, ethical and environmental. The need to modernize both the Printing Sector and the occupational profile of the Printing Technician is a given.

The following study, summarizes all the characteristics of the Printing Production Sector in order to highlight all the modern characteristics of a professional “Printing Technician”. Finally, the requirements of the occupation are presented in terms of initial and continuing vocational education and training. The aim is to include both newcomers to the Printing Sector and to reassess the training needs of the older professionals in order to maintain their competitiveness and competence.

Η παρούσα μελέτη περιλαμβάνει το επαγγελματικό περίγραμμα και το πλαίσιο εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης για το επάγγελμα του/της «Τεχνικού Εκτυπώσεων».

Το επαγγελματικό περίγραμμα συνιστά μια κωδικοποιημένη αποτύπωση του περιεχομένου του επαγγέλματος, καθώς και των απαιτούμενων για την άσκησή του προσόντων, όπως ορίζονται στην υπ΄αριθμ. 110988 ΚΥΑ (ΦΕΚ 566/8.5.06) με περιεχόμενο «Πιστοποίηση Επαγγελματικών Περιγραμμάτων». Αντίστοιχα, το πλαίσιο εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης αξιοποιεί στο ακέραιο την «πρώτη ύλη» του επαγγελματικού περιγράμματος και διατυπώνει τις ελάχιστες βασικές προδιαγραφές που προηγούνται του κάθε εκπαιδευτικού σχεδιασμού, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα θεσμικά του χαρακτηριστικά.

Η δομή, το περιεχόμενο και ο τρόπος παρουσίασης της μελέτης, δίνει τη δυνατότητα αξιοποίησής της από πολλαπλές ομάδες απεύθυνσης, εξυπηρετώντας διαφορετικούς κάθε φορά σκοπούς.

Ειδικότερα, μπορεί να αξιοποιηθεί από

− εργαζόμενους ή ανέργους, ως εργαλείο πληροφόρησης για το επάγγελμα ή περιγραφής και τεκμηρίωσης των γνώσεων/δεξιοτήτων/ικανοτήτων τους,

− υπηρεσίες απασχόλησης και συμβουλευτικής σταδιοδρομίας, κατά τη παροχή των υπηρεσιών τους

− φορείς εκπαίδευσης/κατάρτισης, για να προσαρμόσουν τα προγράμματά τους,

− επιχειρήσεις, για να περιγράψουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τις δεξιότητες και τα προσόντα των εργαζομένων στις σχετικές θέσεις εργασίας

Η μελέτη ακολουθεί ένα δομημένο πρότυπο με συγκεκριμένες μεθοδολογικές προδιαγραφές που ορίζονται στις Προδιαγραφές Εκσυγχρονισμένης Μεθοδολογίας, Προτύπων και Εργαλείων Εκπόνησης Επαγγελματικών Περιγραμμάτων και Πλαισίων Προδιαγραφών Προγραμμάτων3, οι οποίες εγκρίθηκαν με την υπ’ αριθμ. ΓΔ/12832/15-04-21 Απόφαση της υπ’ αριθμ. 443ης/14-04-21 Συνεδρίασης του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Συγκεκριμένα, η μελέτη εμπεριέχει: i) την εισαγωγή, ii) τη σύνοψη του επαγγελματικού περιγράμματος, iii) την ανάλυση του επαγγελματικού περιγράμματος, iv) τη βιβλιογραφία και v) το Πλαίσιο Εκπαιδευτικών Προδιαγραφών Προγραμμάτων.

i) Η εισαγωγή προσδιορίζει αδρά το περιεχόμενο της μελέτης και τον τρόπο αξιοποίησής της.

ii) Η σύνοψη του επαγγελματικού περιγράμματος, παρουσιάζει περιληπτικά τις βασικές πληροφορίες της ανάλυσης του επαγγέλματος.

iii) Η ανάλυση του επαγγελματικού περιγράμματος περιλαμβάνει τις παρακάτω ενότητες:

• Ενότητα Α: Τίτλος και ορισμός του επαγγέλματος / ειδικότητας.

• Ενότητα Β: Ανάλυση του επαγγέλματος / ειδικότητας – «προδιαγραφές».

• Ενότητα Γ: Απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες για την άσκηση του επαγγέλματος / ειδικότητας.

• Ενότητα Δ: Προτεινόμενες διαδρομές για την απόκτηση των απαιτούμενων προσόντων.

• Ενότητα Ε: Ενδεικτικοί τρόποι αξιολόγησης των απαιτούμενων γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων.

Στην Ενότητα Α καταγράφονται οι γενικότερες συνθήκες άσκησης του επαγγέλματος, οι τεχνολογικές και άλλες αλλαγές που το επηρεάζουν, οι προοπτικές του επαγγέλματος στην αγορά εργασίας και των κλάδων δραστηριότητας στους οποίους ασκείται, καθώς και οι ρυθμίσεις που ισχύουν σχετικά με την άσκησή του.

Στην Ενότητα Β αποτυπώνεται το περιεχόμενο του επαγγέλματος. Αναλύεται σε Κύριες Επαγγελματικές Λειτουργίες (ΚΕΛ1 έως ΚΕΛν), κάθε ΚΕΛ αναλύεται σε Επιμέρους Επαγγελματικές Λειτουργίες (ΕΕΛ) και κάθε ΕΕΛ σε Επαγγελματικές Εργασίες (ΕΕ). Για κάθε ΕΕΛ προσδιορίζονται τα Κριτήρια Επαγγελματικής Ανταπόκρισης (ΚΕΑ) και το Εύρος Εφαρμογής (ΕυΕ) της.

Στην Ενότητα Γ αναλύονται οι απαιτούμενες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική εκτέλεση κάθε ΕΕΛ.

Στην Ενότητα Δ καταγράφονται οι διαδρομές για την απόκτηση των απαιτούμενων προσόντων.

Στην Ενότητα Ε οι ενδεικτικοί τρόποι αξιολόγησης των απαιτούμενων γνώσεων και δεξιοτήτων.

iv) Στη βιβλιογραφία παρατίθενται βιβλία, άρθρα κ.λπ. πάνω στα οποία στηρίζεται η συγγραφή των ενοτήτων του επαγγελματικού περιγράμματος ενώ, παράλληλα, συνιστούν προτάσεις για περαιτέρω μελέτη και εμβάθυνση στο αντικείμενο ή στο επάγγελμα.

Για την ανάπτυξη της παρούσας μελέτης συστάθηκε ομάδα εργασίας στην οποία συμμετείχαν ο Μάριος Τσιγώνιας (συγγραφέας), ο Ευάγγελος Συρίγος (εμπειρογνώμονας επαγγέλματος) και οι Αναστάσιος Πολίτης, Γεώργιος Γαμπρέλλης (εμπειρογνώμονες εκπρόσωποι στο υπό εξέταση επάγγελμα).

Η τελική σύνθεση του Επαγγελματικού Περιγράμματος πραγματοποιήθηκε από τον συγγραφέα, υπό τη συμβουλευτική υποστήριξη του Χρήστου Κακαρούγκα και υπό την επιστημονική εποπτεία και τον συντονισμό των επιστημονικών στελεχών του ΙΝΕ ΓΣΕΕ Ρένας Βαρβιτσιώτη, Παναγιώτη Νάτση και Ιάκωβου Καρατράσογλου.

Ο συγγραφέας, πέραν από την γνώμη και τις παρατηρήσεις των εμπειρογνωμόνων, έλαβε υπόψη του τις απόψεις και τις τοποθετήσεις των παρακάτω ανθρώπων – εκπροσώπων κλαδικών φορέων: Αυγερινός Χατζηχρυσός, Πρόεδρος ΕΛΣΕΤ, Επιχειρηματίας Ετικετοποιός, Κίμων Παπαθανασόπουλος, Πρόεδρος FESPA Hellas, Επιχειρηματίας Μεταξοτύπης, Αντώνιος Τσιγώνιας, Αντιπρόεδρος FESPA Hellas, Υπάλληλος ΕΤ, Εκπαιδευτικός Μεταξοτύπης, Μαρία Αντωνοπούλου, Εκδότρια του «Βιβλίου των Γραφικών Τεχνών», Νικόλαος Ραυτόπουλος, Εκδότης – Δημοσιογράφος της εφημερίδας «Η Τυπογραφία». Οι απόψεις των ανθρώπων αυτών ως εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων αποδείχθηκαν σημαντικές καθώς λειτούργησαν ως μηχανισμός εσωτερικής αξιολόγησης των προτάσεων της ομάδας έργου της παρούσας μελέτης

^{2 Όπου στο κείμενο του επαγγελματικού περιγράμματος αναφέρεται ο όρος «Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης» ή το αρκτικόλεξο «Ι.Ε.Κ.», νοούνται οι Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης ή το αρκτικόλεξο «Σ.Α.Ε.Κ.», αντίστοιχα. Σχετ. παρ.2, άρθρο 3 του ν. 5082/2024 (Α’9)}

^{3 Καραλής, Θ., Μαρκίδης, Κ., Βαρβιτσιώτη, Ρ., Νάτσης, Π., Καρατράσογλου, Ι., Παπαευσταθίου, Κ., Γούλας, Χ., & Λιντζέρης, Π. (2021) Μεθοδολογικές προσεγγίσεις ανάπτυξης επαγγελματικών περιγραμμάτων και πλαισίων εκπαιδευτικών προδιαγραφών προγραμμάτων, Αθήνα: ΙΝΕ ΓΣΕΕ.}

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ

Τεχνικός Εκτυπώσεων είναι ο επαγγελματίας που χρησιμοποιεί παραγωγικές διαδικασίες προκειμένου να αναπαράξει σε μαζική, κατά κανόνα, κλίμακα πάσης φύσεως έντυπα (βιβλία, εφήμερο τύπο, διαφημιστικά και ενημερωτικά έντυπα, υλικά συσκευασίας και ετικέτες, επιγραφές, τυπωμένα υφάσματα και πάσης φύσεως εμπορικές και βιομηχανικές εκτυπώσεις).

Ειδικότερα, ο Τεχνικός Εκτυπώσεων εφαρμόζει συμβατικές (impact) και ψηφιακές (non-impact) μεθόδους εκτύπωσης, χειρίζεται και συντηρεί μηχανήματα και εξοπλισμό, στα στάδια επιλογής υλικών και υποστρωμάτων εκτύπωσης, παραγωγής και ποιοτικού ελέγχου.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

− Περιβάλλον Εργοστασίου Γραφικών Τεχνών,

− Εκδοτικές Εταιρείες και Οργανισμοί,

− Δημόσιες Υπηρεσίες και Εποπτευόμενοι Φορείς,

− Ημερήσιος και Περιοδικός Τύπος (έντυπος),

− Τυπογραφεία, − Λιθογραφεία, − Βαθυτυπεία,

− Φλεξογραφεία,

− Μεταξοτυπεία,

− Τυποβαφεία και λοιπές εκτυπωτικές επιχειρήσεις,

− Καθετοποιημένες μονάδες παραγωγής Γραφικών Τεχνών και Συσκευασίας,

− Εταιρείες παραγωγής επιγραφών/πινακίδων,

− Εταιρείες εκτυπώσεων μεγάλου σχήματος (φορμά).

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ

Σε σχέση με τους αποφοίτους των τυπικών συστημάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης το επάγγελμα ασκείται χωρίς καμία προϋπόθεση ή νομοθετικά θεσπισμένη ρύθμιση (αρρύθμιστο επάγγελμα).

Το επάγγελμα ρυθμίζεται σε ότι αφορά τους γενικούς όρους αμοιβής και εργασίας του, από τις εκάστοτε ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις εργασίας σε ομοιοεπαγγελματικό, κλαδικό ή επιχειρησιακό επίπεδο.

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ

Οι υφιστάμενες εκπαιδευτικές διαδρομές είναι αυτές που προσδιορίζονται από νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες είναι σε ισχύ και περιγράφουν τις προϋποθέσεις για την απόκτηση επαγγελματικών αδειών και επαγγελματικών δικαιωμάτων για ένα συγκεκριμένο επάγγελμα.

Για το παρόν επαγγελματικό περίγραμμα δεν απαιτείται άδεια άσκησης επαγγέλματος.

Παρακάτω προτείνονται εναλλακτικές επιλογές διαδρομών που μπορεί να ακολουθήσει κάποιος για να αποκτήσει τα απαιτούμενα προσόντα άσκησης του επαγγέλματος

− Δίπλωμα Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) της ε ειιδδιικκόόττηηττααςς ««ΕΕκκττυυππωωττήήςς– ΛΛιιθθοογγρράάφφοοςς» του Ν.2009/1992, (ΦΕΚ Α΄18, 1992) (παλαιές ειδικότητες) – Ένα (1) έτος συναφούς επαγγελματικής εμπειρίας – Συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση (Θεωρία) στην ΚΕΛ του επαγγέλματος.

− Δίπλωμα Μεταλυκειακού έτους ΕΠΑΛ – Τάξης Μαθητείας Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑΛ) της ειδικότητας «Γραφικώνν Τεχνών» – Ένα (1) έτος συναφούς επαγγελματικής εμπειρίας – Συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση (Θεωρία) στην ΚΕΛ του επαγγέλματος.

− Πτυχίο ΕΠΑΛ της ειδικότητας «Γραφικών Τεχνών» ή Πτυχίο ΤΕΕ Β΄ Κύκλου – Τρία (3) έτη συναφούς επαγγελματικής εμπειρίας – Συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση (Θεωρία) στην ΚΕΛ του επαγγέλματος.

− Απολυτήριο Γενικού Λυκείου ή ΕΠΑΛ άλλης ειδικότητας ή ΕΠΑΣ Μαθητείας της Ειδικότητας «Γραφικών Τεχνών – Ηλεκτρονικής Σχεδίασης Εντύπου» ή της ειδικότητας «Γραφικών Τεχνών» (δεν λειτουργεί επί του παρόντος η ειδικότητα) ή ΤΕΕ Α΄ Κύκλου της Ειδικότητας «Γραφικών Τεχνών» – Τέσσερα (4) έτη συναφούς επαγγελματικής εμπειρίας – Συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση (Θεωρία) στην ΚΕΛ του επαγγέλματος.

^{4 Στην παρούσα μελέτη η φράση «Τεχνικός Εκτυπώσεων» αναφέρεται και στα δύο φύλα. Το αρσενικό γραμματικό γένος χρησιμοποιείται για καθαρά πρακτικούς λόγους}

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

− Σύνδεσμος Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών και Συσκευασίας (ΣΥΒΙΠΥΣ).

− Ελληνικός Σύνδεσμος Ετικετοποιών (ΕΛΣΕΤ).

− Σύνδεσμος Εκτυπωτικών Μέσων Επικοινωνίας Ελλάδος (ΣΕΜΕΕ).

− Βιοτεχνική Ένωση Κλάδων Βιβλιοδεσίας Αττικής.

− Σωματείο Επαγγελματιών Μεταξοτυπών Ελλάδος (ΣΕΜΕ – FESPA Hellas).

− Συνδικάτο Τύπου και Χάρτου.

− Ομοσπονδία Μισθωτών Τύπου και Βιομηχανίας Χάρτου.

− Ένωση Ιδιοκτητών Τυπογραφείων & Επιχειρήσεων Γραφικών Τεχνών Αττικής.

− Πανελλήνια Ένωση Εμπόρων Χάρτου.

− Σύλλογος Προσωπικού Εθνικού Τυπογραφείου (ΣΠΕΤ).

− Πανελλήνια Ένωση Πτυχιούχων Τεχνολογίας Γραφικών Τεχνών (HELGRAMED).

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ

− Παρασκευάζει μελάνια.

− Προετοιμάζει τις εκτυπωτικές μηχανές.

− Εκτυπώνει την παραγγελία του πελάτη.

− Καθαρίζει και συντηρεί τις εκτυπωτικές μηχανές.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ

− Αγγλικά και αγγλική ορολογία ειδικότητας.

− Αειφόρος ανάπτυξη και περιβάλλον.

− Διαχείριση χρώματος Γραφικών Τεχνών.

− Δίκτυα και υπηρεσίες νέφους πληροφοριών.

− Ηλεκτρονικά, κονσόλες ελέγχου και αυτοματισμοί.

− Ιστορία Γραφικών Τεχνών και εκτυπώσεων.

− Μελάνια και στοιχεία ρευστομηχανικής.

− Στοιχεία μαθηματικών (Άλγεβρα, Γεωμετρία, Ανάλυση, Αναλυτική γεωμετρία, Πίνακες, Μιγαδικοί, Στατιστική).

− Στοιχεία μηχανολογίας και ηλεκτρολογίας.

− Στοιχεία υγείας και ασφάλειας στην εργασία.

− Στοιχεία φυσικής (Οπτική, Μηχανική, Ηλεκτρισμός).

− Συστήματα ασφαλείας εκτυπωτικών μηχανών.

− Συστήματα διαχείρισης παραγωγής Γραφικών Τεχνών.

− Συστήματα διαχείρισης χρώματος Γραφικών Τεχνών.

− Συστήματα ποιοτικού ελέγχου Γραφικών Τεχνών.

− Τεχνολογία εκτυπώσεων – Τεχνικές εκτύπωσης.

− Τεχνολογία εκτυπωτικών μηχανών.

− Τεχνολογία κατασκευής εκτυπωτικών πλακών/κυλίνδρων/κλισέ/τελάρων.

− Χημεία και τεχνολογία υλικών εκτυπώσεων.

− Χρώμα Γραφικών Τεχνών και εκτυπώσεων.

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

− Ανάμιξη μελανιών με παραδοσιακή τεχνική.

− Εφαρμογή κανονισμών και προδιαγραφών προστασίας του περιβάλλοντος.

− Εφαρμογή κανονισμών υγείας και ασφάλειας στην εργασία.

− Εφαρμογή οδηγιών τεχνικών εγχειριδίων μηχανών εκτύπωσης, συσκευών ποιοτικού ελέγχου και βοηθητικών μηχανών και εξοπλισμού (ελληνικών και ξενόγλωσσων).

− Μελέτη και κατανόηση ηλεκτρομηχανολογικών σχεδίων.

− Τήρηση βιβλίων παραγωγής.

− Τήρηση προγραμματισμού παραγωγής.

− Χειρισμός εκτυπωτικών μηχανών.

− Χειρισμός κονσόλας ελέγχου εκτυπωτικών μηχανών.

− Χειρισμός συσκευών ανάμιξης μελανιών.

− Χειρισμός συσκευών και συστημάτων ποιοτικού ελέγχου χρώματος.

− Χειρισμός συστημάτων διαχείρισης χρώματος.

− Χειρισμός συστημάτων κατασκευής εκτυπωτικών πλακών/κυλίνδρων/κλισέ/τελάρων.

− Χειρισμός συστημάτων ποιοτικού ελέγχου γραφικών τεχνών.

− Χειρισμός συστημάτων ηλεκτρονικής καταγραφής συνταγής μελάνης.

− Χρήση εξειδικευμένου λογισμικού εκτυπώσεων π.χ. ριπαρίσματος (rendering).

− Χρήση μέσων λίπανσης και συντήρησης μηχανών.

− Χρήση μηχανολογικών εργαλείων π.χ. κλειδιά, δυναμόκλειδα, εξολκείς, φίλλερ, παχύμετρα, μικρόμετρα.

− Χρήση χημικών προϊόντων (χημικά, καθαριστικά, διαλύτες, διαλυτικά).

ΕΠΙΠΕΛΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Το επάγγελμα του «Τεχνικού Εκτυπώσεων» είναι ένα επάγγελμα με μεγάλο πλήθος εξειδικεύσεις ανάλογα με την εκτυπωτική μέθοδο που εφαρμόζεται και την πληθώρα των υλικών που χρησιμοποιούνται ως εκτυπωτικά υποστρώματα π.χ. χαρτί, πολυμερή, ύφασμα, γυαλί κ.λπ.. Ενώ στο παρελθόν για την άσκησή του απαιτούνταν μεγάλη μυϊκή δύναμη και καταβολή σημαντικής σωματικής προσπάθειας για την άσκησή του, σήμερα τον κύριο όγκο των χειρωνακτικών εργασιών τον έχουν αναλάβει οι μηχανές με αποτέλεσμα ο ανθρώπινος παράγοντας να επικεντρώνεται στις εποπτικές λειτουργείες του επαγγέλματος. Τα κύρια χαρακτηριστικά του σύγχρονου επαγγελματία «Τεχνικού Εκτυπώσεων» είναι η οξεία αντιληπτική ικανότητα, η προσαρμοστικότητα στον τεχνολογικό μετασχηματισμό και η συγκέντρωση κατά την άσκηση των καθηκόντων του. Η οπτική αντίληψη του «Τεχνικού Εκτυπώσεων» πρέπει να είναι αυξημένη καθώς σε πλήθος εργασιών που διεκπεραιώνει απαιτείται οπτικός έλεγχος, που ακόμα και εάν στις ημέρες μας γίνεται με τεχνικά μέσα, ο ανθρώπινος παράγοντας είναι εκείνος που καθορίζει τα πρότυπα και ελέγχει τις παραγωγικές διαδικασίες. Ο «Τεχνικός Εκτυπώσεων» είναι ένας επαγγελματίας που πρέπει να έχει αυξημένη επαγγελματική συνείδηση και διάθεση για μετεκπαίδευση σε όλη του την καριέρα καθώς ο ρυθμός που σήμερα εξελίσσεται το επάγγελμα είναι εξαιρετικά μεγάλος